De Belgische universitaire ziekenhuizen zijn samen verantwoordelijk voor 80% van het biomedische onderzoek in België. Doelstelling is de kennis over ziekte en gezondheid te verbeteren, nieuwe inzichten aan te rijken die uiteindelijk leiden tot nieuwe of betere therapieën voor de patiënt. De wet voorziet dat elk UZ’s bijdraagt in het klinisch wetenschappelijk onderzoek alsook in de ontwikkeling en evaluatie van nieuwe medische technologieën. Ze hebben ook een belangrijke taak als evaluator van innoverende medische handelingen.
Zuiver wetenschappelijk & klinisch onderzoek
Los van het commercieel onderzoek – dat grotendeels uitgevoerd wordt door de farmaceutische sector – gebeurt het fundamenteel wetenschappelijk medisch onderzoek vooral binnen de faculteit geneeskunde van het universitair ziekenhuis.
Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek heeft als doelstelling de mechanismen die een rol spelen bij aandoeningen te begrijpen en te ontrafelen en de manieren en middelen (vb. geneesmiddelen) te vinden om op deze mechanismen in te grijpen.
In een eerste fase worden mogelijke behandelingen op punt gesteld en opgevolgd in een laboratoriumsituatie, hetzij op weefselculturen hetzij op proefdieren, om hun werkingsmechanisme, werkzaamheid en mogelijke toxiciteit te evalueren
Klinisch onderzoek begint wanneer de resultaten van het zuiver wetenschappelijk onderzoek als afdoende worden beoordeeld. De doelstelling van klinisch onderzoek is de werkzaamheid, veiligheid en andere aspecten van moleculen of behandelingen bij mensen te testen. Kort samengevat beoogt klinisch onderzoek de praktische toepasbaarheid te bepalen en evalueren van wat als “veelbelovend” uit zuiver wetenschappelijk onderzoek is voortgekomen.
Ontwikkeling van innoverende medische technologieën
De ontwikkeling van nieuwe diagnostische en therapeutische technieken en het bestaan van kernen van topwetenschappelijke kennis worden in belangrijke mate bevorderd door de nauwe en voortdurende banden die er bestaan tussen het fundamenteel onderzoek binnen de universitaire faculteiten en het klinisch onderzoek binnen de universitaire ziekenhuizen. De kennis, tijd, energie en middelen die door de medische teams in deze universitaire ziekenhuizen hiervoor worden aangewend dragen duidelijk bij aan de bijzondere opdrachten die de universitaire ziekenhuizen vervullen.
Evaluatie van medische technieken en activiteiten
Binnen hetzelfde domein van ontwikkeling en op punt stellen van innoverende technieken en behandelingen spelen de universitaire ziekenhuizen een belangrijke rol in de evaluatie van deze handelingen, eens ze worden toegepast. Hun rol is op drie domeinen duidelijk zichtbaar:
health technology assessment
“Comprehensive evaluation and assessment of existing and emerging medical technologies including pharmaceuticals, procedures, services, devices and equipment in regard to their medical, economic, social and ethical effects.” (Europees Parlement, 1998)
evidence based medicine
“The conscientious, explicit and judicious use of current best evidence in making decisions about the care of individual patients.” (Sackett, 1996)
evidence based health care
“Evidence-based health care is the conscientious use of current best evidence in making decisions about the care of individual patients or the delivery of health services. Current best evidence is up-to-date information from relevant, valid research about the effects of different forms of health care, the potential for harm from exposure to particular agents, the accuracy of diagnostic tests, and the predictive power of prognostic factors.” (University of Hertfordshire, 2001)
Verspreiding van nieuwe technologieën
Wanneer klinisch onderzoek tot concrete resultaten leidde of wanneer een nieuwe medische technologie op punt wordt gesteld, zullen universitaire wetenschappers de bevindingen bekend maken in binnen- en buitenland. Dit gebeurt op meerdere manieren: door de publicatie van artikels in bekende wetenschappelijke tijdschriften of op het internet, door te spreken op wetenschappelijke bijeenkomsten of door op te treden als begeleider en lesgever. Deze activiteiten betekenen een aanzienlijk aandeel van het activiteitenpakket van deze onderzoekers, die ook als specialist in een universitair ziekenhuis hun gewone dagelijkse klinische activiteiten hebben.
We vermelden tenslotte dat de activiteit van onderzoek en het verspreiden van nieuwe technologieën, wettelijk wordt bepaald in vastgestelde normen. Elk universitaire ziekenhuis moet per 10 bedden en over een periode van drie jaar minimaal 10 wetenschappelijke artikels publiceren. Over eenzelfde tijdsbestek moeten er minimaal 4 publicaties zijn per specialisme (minimaal 10 verschillende specialismen). Zie ook “Cijfers en gegevens“
